Cmentarze - Stowarzyszenie Aktywnej Ochrony Cmentarzy z I Wojny ?wiatowej w Galicji

Nasza Dzia?alno?? - Konferencje i odczyty

Konferencje i odczyty

Rok 2013

W dniach 20-22 marca 2013 r. w Unwiersytecie Pavla Jozefa Šafárika w Koszycach na Słowacji miała miejsce międzynarodowa konferencja naukowa "Military cemeteries of first world war. Common history od Europe". Organizatorami konferencji byli: Visehrad Working Gropu for Miliary Cemeteries, Klub Vojenske Historie Beskydy z Humennego, Vojensky Historicky Ustav w Bratysławie, Austriacki Czarny Krzyż oraz Katedra Historii wydziału Filozoficznego uczelni, w której odbywały się obrady. Łącznie w ponad dwudziestu referatach prelegenci z różnych krajów (Słowacja, Czechy, Węgry, Austria, Słowenia, włochy, Polska) przedstawili wyniki swoich badań w tematyce cmentarzy wojennych z okresu I wojny światowej. W gronie prelegentów znaleźli się przedstawiciele stowarzyszenia Crux Galiciae: Kamil Ruszała, który wygłosił referat pt. "Kriegsgräberabteilung Krakau during World War I: activity and construction war cemeteries in West Galicia", Marek Stoszek, który przedstawił temat: "Memorial places dedicated WW1 in Myslenice County” oraz Tomasz Woźny z referatem: War cemeteries in West Galicia – as combat monuments and a source of historical researches (on the example of the war cemeteries No 48 and 51 in Regietów and 61 in Gładyszów-Wirchne). W ostatnim dniu obrad odbyła się prezentacja organizacji działających w ramach projektu "Military cemeteries of first world war. Common history od Europe", a także Katedry Historii UPJS w Koszycach oraz VHU w Bratysławie.

Rok 2012

Myślenice, 16 listopada 2012

16 listopada 2012 roku w Muzeum Regionalnym w Myślenicach odbył się wykład wieczorny Kamila Ruszały pt. "W śmierci jest pokój". Cmentarze żołnierskie z I wojny światowej na Ziemi Myślenickiej. Organizatorem spotkania poza myślenickim muzeum było Muślenickie Towarzystwo Historyczne. Podczas wykładu przedstawione zostały najważniejsze informacje dotyczące działań pierwszowojennych oraz ich pozostałości terenowych w Galicji, ze szczególnym uwzględnieniem ziemi myślenickiej. Ponadto przedstawione zostały nierozpowszechniane dotychczas informacje na temat twórczości Gustava J. Ludwiga, autora projektów cmentarzy żołnierskich w X okręgu - Limanowa.

Wiśniowa, Polska, 8-9 września 2012

   W dniach 8- 9 września 2012 w Wiśniowej nasze stowarzyszenie wraz z Myślenickim Towarzystwem Historycznym zorganizowało spotkanie partnerskie w ramach projektu wyszehradzkiego "Military Cemeteries of the WWI: Forgotten sites of the Central European Heritage" w którym bierze udział Crux Galiciae i KHV Beskydy ze Słowacji, Krajczáros Alapítvány z Węgier oraz Signum Belli 1914 z Czech. Spotkanie odbyło się przy wsparciu finansowym i organizacyjnym Gminy Wiśniowa.
   Celem spotkania były prace na cmentarzu nr 373 w Wiśniowej, wymiana wiedzy na temat 1 wojny światowej, cmentarzy i pól bitewnych oraz zapoznanie zagranicznych gości z cmentarzami Bitwy Limanowsko- Łapanowskiej 1914. Spotkanie rozpoczęliśmy w sobotę rano konferencją, na której uczestnicy przedstawili w języku angielskim i polskim swoje referaty, oraz dokonali prezentacji stowarzyszeń biorących udział w konferencji . Referaty wygłoszone przez doktora Piotra Sadowskiego oraz Kamila Ruszałę dotyczyły działań wojennych w okolicach Wiśniowej w czasie I wojny a także cmentarzy I-szo wojennych w tym rejonie.
   Następnie wyruszyliśmy na cmentarz nr 373, gdzie przy pomocy gminy oczyściliśmy teren cmentarza   Razem teren cmentarza porządkowało 26 osób. Po ukończeniu prac, aby uczcić pamięć poległych i pochowanych na tym cmentarzu zapaliliśmy znicze i złożyliśmy okolicznościowe wieńce. W drodze powrotnej uczestnicy uporządkowali również dużo mniejszy cmentarz nr 374 , gdzie również po zakończeniu prac zapalono znicze a nagrobki przewiązano okolicznościowymi szarfami z logo organizacji biorących udział w konferencji.
   Następny dzień poświęcony był na wycieczkę objazdową po terenie Bitwy Limanowsko- Łapanowskiej. Dzięki sprzyjającej pogodzie udało się nam zwiedzić cmentarze Kasina Wielka, Tymbark, Limanowa Jabłoniec, Kamionka Mała Orłówka, Żegocina, Rajbrot, Leszczyna, Kępanów i Szczyrzyc, na których złożyliśmy wieńce i szarfy oraz zapaliliśmy znicze.

Śladami Bitwy nad Soczą/ Isonzo

Wspólnie w ramach „Grupy Wyszehradzkiej” wraz ze Słowakami, Czechami i Węgrami bierzemy udział akcjach i konferencjach mających na celu ochronę dziedzictwa i pamięci I wojny światowej. Wspólnie też wyruszyliśmy na „front włoski” do Słowenii i Włoch. Wyprawa trwała od 26 kwietnia do 1 maja 2012.

Naszym celem była miejscowość Kobarid w Słowenii. Kobarid - to dwudziestotysięczne i bardzo malownicze miasteczko położone w północno-zachodniej części Słowenii na obrzeżach Triglawskiego Parku Narodowego. To urocze maleńkie miasteczko o białych domach z czerwonymi dachami, którego śródziemnomorski charakter wspaniale kontrastuje z górskim krajobrazem i ośnieżonymi szczytami. Kobarid powinien znać każdy czytelnik Hemingway'a, gdyż występuje w "Pożegnaniu z bronią" pod włoską nazwą Caporetto. W okolicy ciągnie się pasmo przepięknych krajobrazowo Alp Julijskich, oraz przepiękna dolina rzeki Socza, z włoskiego Isonzo, która odznacza się swą barwą w kolorze turkusowym. Ta malownicza okolica w latach 1915-17 była miejscem jednych z najkrwawszych walk miedzy wojskami włoskimi a austro-węgierskimi w czasie I wojny.

Program imprezy był bardzo napięty, mimo tak zorganizowanego czasu tempo momentami było szalone ze względu na ilość miejsc wartych odwiedzenia. Pozostając pod wrażeniem tego, co zobaczyliśmy nikt jednak nie czuł zmęczenia. Dla wszystkich prawdziwym hitem była możliwość obejrzenia stanowisk wojsk włoskich w paśmie góry Kolovrat na wysokości ponad 2000m npm. Doskonale zachowane a dodatkowo częściowo zrekonstruowane okopy i ziemianki wyglądały tak jak by wojna zakończyła się całkiem niedawno. Zwiedzanie pozycji terenowych przeplataliśmy zwiedzaniem muzeów, gdzie prezentowane były liczne pierwszowojenne pamiątki w postaci sprzętu, uzbrojenia, i wszystkiego tego, co wykorzystywano w czasie walk. Oprócz pamiątek materialnych, każdorazowo prezentowany był film o walkach w danym regionie. Ważnym elementem wyjazdu było odwiedzenie wielu cmentarzy z okresu walk 1915-17. Z racji intensywności walk jest ich tam bardzo dużo. Wśród nich największy Redipuglia-Fogliano we Włoszech. Większość z nich pięknie położone wśród Alp są niemymi świadkami tamtych strasznych wydarzeń. W trakcie odwiedzin praktycznie na każdym z nich pochowani byli żołnierze z Polski. Aby zaznaczyć fakt naszego pobytu i pamięć o Nich, na odnalezionych mogiłach pozostawialiśmy przygotowaną na tę okoliczność specjalną szarfę. Przysłowiową „kropkę nad i” stanowiły archiwa, które w wydaniu austro-wegierskim są niesamowicie dokładne. Młodzi ludzie w wieku około 20-paru lat, których los rzucił w sam środek wojennej zawieruchy. Niestety część z nich znalazłem w spisie poległych. Po zakończonym dniu każda z ekip we własnym gronie przeprowadzała swoisty remanent ze zdjęć, notatek czy otrzymanych materiałów. Systematyzowanie na bieżąco uzyskanych informacji pozwoli na późniejsze ich dokładne przeanalizowanie.

Wszystko co dobre szybko się kończy, nie inaczej było również z naszym wyjazdem, tydzień zleciał nie wiadomo kiedy i trzeba było wracać, nie ma rady, a tu tyle jeszcze do zobaczenia… Wszyscy są zgodni co do tego że odbyliśmy niesamowitą lekcje historii i prawdziwą podróż w czasie.

Relację napisał Marek Stoszek.

Rok 2011

Černovír, Czechy 11 listopada 2011

11.11.11 odbyło się kolejne spotkanie Visegrad Working Group for Military Cemeteries, partnerstwa organizacji KHV Beskydy ze Słowacji, Crux Galiciae z Polski, Krajczáros Alapítvány z Węgier oraz Signum Belli 1914 z Czech. Tym razem to organizacja czeska zaprosiła partnerów na uczczenie Dnia Weterana i rocznicy zakończenia Pierwszej Wojny Światowej. O godzinie 11.00 w piątek, 11 listopada nasza grupa uczciła ponad 3000 żołnierzy, którzy zmarli w szpitalach wojskowych i zostali pochowani na cmentarzu wojskowym w Černovírze, wskrzeszając tradycję, która została przerwana kilka dekad wcześniej. W akcie upamiętnienia towarzyszyły oficjalne delegacje władz Miasta Ołomuńca, warta honorowa żołnierzy Czeskiej Armii wraz z kapelanem, który odprawił polowe nabożeństwo oraz - niestety w niewielkiej liczbie - młodzież i mieszkańcy miasta. Mamy nadzieję że „wywołując” temat tego cmentarza przyczynimy się aby w przyszłych latach liczba mieszkańców, zwłaszcza tych młodych, którzy pamiętają o milionach ofiar I wojny światowej i pragnących uczcić ich pamięć w tym miejscu w dniu 11 listopada, zwiększała się. Pewną nadzieję, że jest do możliwe w rzeczywistości dała nam „akcja” geocacherów (obmyślona przez osobę z tego kręgu, zaprzyjaźnioną z Signum Belli 1914). Wieczorem, po zapadnięciu zmroku około godziny 19-tej na cmentarzu zebrało się kilkadziesiąt osób, by zapalić setki świeczek na grobach żołnierzy. Był to piękny widok – świeczki zapalały z entuzjazmem dzieci, a w tym także najmniejsze około 3-4 letnie. Zebrani mieli okazję wysłuchać na cmentarzu krótkiego zarysu jego historii przedstawionego przez kolegę z Signum Belli.

Wcześniej, tego samego dnia 11.11.11, na Uniwersytetu F. Palackýego w Ołomuńcu, w gmachu Katedry Historii odbyła się międzynarodowa konferencja zatytułowana: „Vojenské hřbitovy z první světové války ve střední Evropě” – „Cmentarze wojenne z I wojny światowej w Europie Środkowej”. W odczytach przedstawiciele organizacji wchodzących w skład Visegrad Working Group for Military Cemeteries przedstawili dokonania z okresu ubiegłego roku. Kilka odczytów dotyczyło badań historycznych, w tym wykład Kamila Ruszały pt. "Wstęp do badań nad cmentarzami wojennymi na terenie Moraw oraz Śląska Cieszyńskiego w świetle materiałów z Archiwum Państwowego w Krakowie", w którym zaprezentował dokumenty archiwalne Kriegsraeberabteilung Krakau, przechowywane w zbiorach wspomnianej instytucji, a dotyczące cmentarzy wojennych na tym terenie. Osobne miejsce poświęcono źródłom do dziejów cmentarza garnizonowego w Ołomuńcu - Černovírze. Mając na uwadze prace kolegi Ruszały oraz badania archiwalne i terenowe kolegów z "Signum Belli 1914" w podsumowaniu konferencji referent wyartykułował perspektywy współpracy polsko-czeskiej w tym obszarze tematycznym.

Szekesfehervar, Węgry 8-10 września 2011

W dniach 8 – 11 IX 2011 fundacja Krajczaros zorganizowała drugie spotkanie Visegrad Working Group for Military Cemeteries, którego kulminację stanowiła międzynarodowa konferencja pt. „Közös Európában együtt emlékezünk – We remember together in the common Europe”. Sama konferencja odbyła się 9 września, a do uczestnictwa w niej zostali zaproszeni przedstawiciele różnych organizacji zajmujących się tematyką ochrony miejsc pamięci, działających w różnych krajach europejskich. Nasze stowarzyszenie było reprezentowane przez Prezesa – Mirosława Łopatę, Skarbnika – Roberta Kozłowskiego oraz Emila Bajorka.
W dniu przyjazdu, po długiej podróży, zostaliśmy zakwaterowani w hotelu Szent Gellert (Święty Gerard) w samym centrum miasta Szekesfehervar. Wieczorem odbyła się uroczysta kolacja z udziałem zaproszonych gości z zagranicy. Samo miasto Szekesfehervar posiadające bardzo uroczą starówkę, jest jednym z najstarszych miast Węgier i stanowiło pierwszą stolicę tego państwa. W dawnych czasach miasto było znane w Polsce jako „Białogród Stołeczny” – jest to zresztą dosłowne tłumaczenie oryginalnej, węgierskiej nazwy („Szekes” – „stolica”; „feher” – „biały”; „var” – „gród”). W Polsce Szekesfehervar jest znany przede wszystkim z trzech wydarzeń. To tutaj został pochowany polski król, Ludwik Węgierski (przez dużo dłuższy okres czasu był także królem Węgier; dla Węgier zdążył zasłużyć się o wiele bardziej niż dla naszego kraju, stąd na Węgrzech otrzymał przydomek „Wielki”). Jego grób się nie zachował, podobnie jak cała stara katedra. W czasach panowania Turków, które w tym mieście trwało prawie 150 lat, Szekesfehervar był przez długi czas broniony przez Jerzego Warkocza, pochodzącego z rycerskiego rodu z Dolnego Śląska. Wreszcie, po II wojnie światowej, to właśnie w Szekesfehervar znajdowała się fabryka autobusów „Ikarus”, znanych we wszystkich krajach bloku wschodniego. Po wielu miastach, m.in. polskich (np. po Warszawie czy Górnym Śląsku) wysłużone, ponaddwudziestoletnie ikarusy jeżdżą po dzień dzisiejszy. Warto również wspomnieć, że z Szekesfehervar pochodzi premier Węgier, Orban Victor.
Na drugi dzień, wynajętym autokarem, pojechaliśmy na konferencję. Odbywała się w siedzibie armii węgierskiej, stąd pewne obostrzenia – nasz kierowca każdorazowo musiał się legitymować, a po terenie wojskowym kluczyliśmy przez dobrych kilka minut. Każdy z nas dostał imienny identyfikator, komplet materiałów (w tym plan miasta) oraz – na czas konferencji – słuchawki do uszu, przez które odbywało się tłumaczenie na żywo z języka węgierskiego na angielski i odwrotnie. Wszyscy usiedliśmy przy stole w pobliżu odpowiedniej flagi. Podczas konferencji swoje referaty wygłosili liczni reprezentanci wojska oraz węgierscy naukowcy, a także goście z pozawęgierskich organizacji. Konferencja, w przerwie której zorganizowano obiad, trwała od 9:00 do ok. 16:30. Emil Bajorek, reprezentujący stowarzyszenie „Crux Galiciae”, wygłosił referat pt. „Cemeteries of the Great War In Western Galicia”. Niestety, obecni na konferencji nie mogli oglądnąć wszystkich zdjęć galicyjskich cmentarzy (znajdujących się w multimedialnej prezentacji), gdyż z powodu bliżej nieustalonych problemów technicznych, zdjęcia przestały się wyświetlać po ok. jednej trzeciej całości prezentacji. Szczęśliwie, wieczorem w hotelu znów miała miejsce kolacja, a podczas jej nieformalnej części zagraniczni goście obejrzeli wszystkie zdjęcia. Wieczór był również okazją do wymiany wizytówek, materiałów oraz myśli z osobami zainteresowanymi podobną tematyką, pochodzącymi z Węgier, Czech, Słowacji, Słowenii i Włoch. Dodam, że z konferencji wracaliśmy właśnie ikarusem, konkretnie modelem Ikarus 256.
Trzeciego dnia, a więc 10 IX, odwiedzaliśmy miejsca pamięci, składając na nich wieńce i oddając hołd poległym. Pomniki i cmentarze w Szekesfehervar i okolicach, odnosiły się przede wszystkim do wydarzeń z okresu I wojny światowej, ale nie zabrakło miejsc związanych z węgierską Wiosną Ludów oraz z II wojną światową. Wieczorem, po kolacji, odbyła się degustacja win. 11 września upłynął natomiast na powrocie z Węgier do Polski. Wracając, na Słowacji zatrzymaliśmy się przy cmentarzu z I wojny światowej w Stebniku, odnowionym przez Klub vojenskej historie Beskydy - naszych kolegów ze Słowacji, w 2010 roku. W rekonstruowaniu pomogli także mieszkańcy Stebnika, a finansowo akcję wsparły władze w Preszowie oraz Austriacki Czarny Krzyż. Ostatnim punktem był cmentarz z I wojny światowej w miejscowości Becherov, stanowiący kwaterę parafialnego cmentarza. Ten wojskowy cmentarz, do niedawna praktycznie nie do odszukania (wyglądający na fragment polany) z powodu całkowicie nieczytelnych, ziemnych mogił oraz brak możliwości zorientowania się w układzie grobów, jest aktualnie odnawiany. Już dziś, z głównej drogi prowadzącej przez tę miejscowość, można zobaczyć w oddali, na stoku wzgórza, dwie alejki układające się w gruby krzyż.
*
Informację na temat konferencji można znaleźć na oficjalnej stronie miasta Szekesfehervar:
http://www.szekesfehervar.hu/index.php?pg=news_88797
Pamiątkowe zdjęcie wszystkich uczestników – wojskowych i cywilnych – tej konferencji, w wyższej rozdzielczości, znajduje się na stronie Szolarchiv:
http://www.szolarchiv.hu/id-362-kozos_europaban_egyutt_emlekezunk.html
Dwa filmy, w języku węgierskim, ale pokazujące uczestników konferencji oraz salę konferencyjną, można oglądnąć pod niżej podanymi adresami:
http://www.youtube.com/watch?v=Fkve9u77tNY
http://www.szfvar.katolikus.hu/?fm=1&m=1&am=&op=view&id=4279
Pisane luźnym językiem, ciekawostki na temat mniej formalnych aspektów naszego wyjazdu (np. problemów z kupieniem baterii w Szekesfehervar oraz niemożnością porozumienia się w języku angielskim z niemalże nikim w tym mieście) można przeczytać na blogu naszych kolegów z Czech:
http://bojiste.blogspot.com/2011/09/kongresova-turistika-8-1192011.html

Relację z Szekesfehervar napisał Emil Bajorek.

Konferencja naukowa "Znaki Pamięci V"

30 kwietnia 2011 roku w Domu Polsko-Słowackim im. Dušana Jurkoviča w Gorlicach odbyła się konferencja naukowa „Znaki Pamięci V – Bitwa Gorlicka, jej znaczenie i skutki”. Jak co roku zgromadziła ona wielu słuchaczy zainteresowanych pierwszą wojną światową, dziejami Gorlic czy cmentarzami wojennymi w Galicji.
Otwarcia konferencji dokonał kierownik Domu Polsko-Słowackiego w Gorlicach Krzysztof Szadkowski – gospodarz obiektu, w którym odbywały się obrady konferencyjne oraz Mirosław Łopata – prezes Stowarzyszenia Aktywnej Ochrony Cmentarzy z I Wojny Światowej w Galicji „Crux Galiciae”, który również prowadził całą sesję.
Konferencja składała się z dwóch paneli.
Pierwszą część rozpoczął dr Jarosław Centek – adiunkt w Zakładzie Historii Wojskowej Instytutu Historii i Archiwistyki Wydziału Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, autor książek: „Verdun 1916”, „Hans von Seeckt. Twórca Reichscheer”, „Reichsheer ery Seeckta” oraz wielu artykułów tematycznych. W swoim wystąpieniu zatytułowanym „Bitwa pod Gorlicami, Małe Verdun czy Operacja Tarnowsko-Gorlicka. Regionalna polityka historyczna” przedstawił jak w historiografii określana była tytułowa bitwa, jak powinna brzmieć poprawna nomenklatura w tym obszarze oraz jak jest ona określana przez niektóre środowiska lokalne. Dr Centek już od kilku lat przedstawia wyniki swoich badań na sympozjach naukowych z cyklu „Znaki Pamięci”.
Drugim referentem w pierwszej części był dr Piotr Szlanta - adiunkt w Zakładzie Historii XIX wieku Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, członek redakcji miesięcznika „Mówią wieki”, autor książek historycznych, np. „Tannenberg 1914”, „Persja
w polityce Niemiec w latach 1906-1914 na tle rywalizacji rosyjsko-brytyjskiej” oraz szeregu artykułów związanych z tematyką I wojny światowej. Dr Szlanta przedstawił referat „Pierwszo-wojenny lans. Kajzer Wilhelm II na froncie galicyjskim w maju 1915 r.”
Ostatnim prelegentem w pierwszym panelu był dr Sławoj Tanaś - kierownik Pracowni Rekreacji i Turystyki Kwalifikowanej w Instytucie Geografii Miast i Turyzmu Uniwersytetu Łódzkiego, który zajmuje się turystyką związaną z miejscami śmierci i cierpienia, włącznie z cmentarzami wojennymi czy polami bitew, tzw. „tanatoturystyką”. Jest autorem książki „Przestrzeń turystyczna cmentarzy. Wstęp do tanatoturystyki” oraz wielu artykułów. Zagadnienia te przedstawił w swoim referacie pod tytułem „Cmentarz jako obiekt zainteresowań turystycznych”, w którym – poza głównymi zagadnieniami wokół tanatoturystyki – szczególną uwagę zwrócił na galicyjskie cmentarze wojenne jako obiekty będące w obrębie zainteresowań turystów.
Po referacie dr. Tanasia odbyła się godzinna przerwa kawowa, podczas której można było zwiedzić wystawę fotografii archiwalnych cmentarzy wojennych, zakupić publikacje o tematyce historycznej ze szczególnym uwzględnieniem I wojny światowej, w tym obcojęzyczne, a także niedawno wydaną publikację Stowarzyszenia „Crux Galiciae” „MATERIAŁY Z KONFERENCJI „ZNAKI PAMIĘCI IV − W 95. ROCZNICĘ BITWY GORLICKIEJ”.
Drugi blok odczytów zawierał łącznie dwa referaty. Rozpoczął go mgr Martin Drobňák - prezes KVH „Beskydy” z Humennego, doktorant na Uniwersytecie Pavla Jozefa Šafárika w Koszycach, autor licznych publikacji na temat działań wojennych oraz ich pozostałości terenowych, przykładowo: „Cintoríny prvej svetovej vojny v Karpatoch”, Mementá prvej svetovej vojny (Diel 1.) − cintoríny v okresoch Humenné a Medzilaborce”, „Stopy prvej svetovej vojny − Humenné 1914”, „Mementá prvej svetovej vojny (Diel 2.) − cintoríny v okresoch Snina a Stropkov”, „Mementá prvej svetovej vojny (Diel 3.) – cintoríny v okresoch Bardejov a Svidník”. W swoim wystąpieniu zatytułowanym „Vojnové cintoríny z prvej svetovej vojny v okrese Bardejov” (Cmentarze wojenne z I wojny światowej w powiecie Bardejów) przedstawił wyniki badań archiwalnych oraz terenowych na omawianym obszarze w zakresie występujących tam cmentarzy wojennych, co zostało szerzej omówione w trzecim tomie wspomnianej wyżej książki.
Referat kończący konferencję naukową „Znaki Pamięci V” wygłosił Kamil Ruszała – student Wydziału Historycznego, Instytutu Historii oraz Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, członek Stowarzyszenia „Crux Galiciae”, autor kilku artykułów i opracowań dotyczących m.in. I wojny światowej oraz cmentarzy wojennych, np.: „Źródła i szkice do historii cmentarzy wojennych w Gorlicach i okolicy”, „Cmentarze wojenne w okolicy Brzostku na okolicznościowych pocztówkach”, „Zachodniogalicyjskie cmentarze na pocztówkach wydanych przez Oddział Grobownictwa Wojennego. Projekty a ich realizacja”, „Trzy cmentarze z okresu I wojny światowej w Jaśle”, „Odbudowa Gorlic po I wojnie światowej – dwie wytyczne z 1918 i 1919 roku”, uczestnik jako prelegent licznych konferencji (również zagranicznych), których tematyka oscyluje wokół I wojny światowej. W swoim referacie zatytułowanym: „Komitet Ratunkowy miasta Gorlic. Zarys działalności w świetle protokołów” przedstawił wybrane obszary działalności niniejszej instytucji na tle ratownictwa społecznego na ziemiach polskich podczas I wojny światowej, w oparciu o zachowane materiały archiwalne. Referat ten jest kontynuacją prezentacji wyników kwerend, dotyczących Gorlic podczas I wojny światowej. Istotnym elementem było zwieńczenie referatu zaprezentowaniem dalszych kierunków badań w temacie, koniecznych do realizacji w przyszłości.
Po referacie Kamila Ruszały odbyła się dyskusja nad referatami, I wojną światową, cmentarzami wojennymi oraz zapowiedź przyszłorocznej sesji z cyklu „Znaki Pamięci”.
Konferencja nie mogłaby odbyć się bez życzliwej pomocy oraz współfinansowania ze strony władz miasta Gorlice.

Spotkanie w Radłowie

W dniu 19 kwietnia 2010 roku przedstawiciele naszego Stowarzyszenia – Agnieszka Partridge oraz Robert Kozłowski – na zaproszenie dyrekcji oraz Pani Katarzyny Baj – nauczycielki historii, odwiedzili Publiczne Gimnazjum im. Kardynała Stanisława Hozjusza w Radłowie.
W ramach prowadzonego przez szkołę projektu „Śladami przeszłości” nasi przedstawiciele przybliżyli gimnazjalistom problematykę I wojny światowej w okolicach Radłowa oraz tematykę związaną z cmentarzami wojennymi.

W pierwszej części spotkania Robert Kozłowski przedstawił młodzieży dwie prezentacje, z których pierwsza poświęcona była działalności Stowarzyszenia Crux Galiciae, natomiast druga przedstawiła - na podstawie archiwalnych fotografii - obraz I wojny światowej w Radłowie i okolicach .
Agnieszka Partridge w swojej prezentacji omówiła historię powstania cmentarzy wojennych w Galicji Zachodniej oraz ich wygląd i architekturę.

W drugiej części spotkania, która odbyła się już na cmentarzu numer 269 w Niwce Agnieszka Partridge zapoznała uczniów ze stosowanymi przy budowie cmentarzy elementami architektury i ich symboliką .

Spotkanie poprzedziła kilkutygodniowa wystawa biogramów poległych żołnierzy ze zbiorów Roberta Kozłowskiego, która miała miejsce w Gimnazjum. Dyrekcji, nauczycielom i uczniom Gimnazjum w Radłowie dziękujemy za zaproszenie i miłe spotkanie.

Drugie spotkanie Visegrad Working Group for Military Cemeteries, Humenne 14-16 kwietnia 2011

Od jesieni 2010 organizacje pozarządowe KHV Beskydy ze Słowacji, Crux Galiciae z Polski, Krajczáros Alapítvány z Węgier, Valka.cz oraz Signum Belli 1914 z Czech realizują projekt przy finansowym wsparciu Funduszu Wyszehradzkiego, a drugie spotkanie organizacyjne odbyło się w Humennem, w dniach 14-16 kwietnia 2011.

Na tym spotkaniu utworzono grupę Visegrad Working Group for Military Cemeteries. Program spotkania był bardzo bogaty. W piątek, 15 kwietnia rano w muzeum Vihorlat w Humenne odbyły się warsztaty, na których przedyskutowano dotychczasowe i zaplanowane działania w projekcie. W spotkaniu wziął udział dyrektor Funduszu Wyszehradzkiego pan Vágner. Następym punktem programu była wycieczka po pierwszowojennych cmentarzach w regionie, zakończona w miejscowości Stebnik, gdzie gospodarze spotkania Klub Vojenskej Historii Beskydy zaprezentowali cmentarz wojskowy wyremontowany dzięki pracy członków i sympatyków tej organizacji.

Rok 2010

Pierwsze Spotkanie Visegrad NGO’s Working Group, Humenne 27-28 listopada 2010

W spotkaniu wzięli udział reprezentanci czterech organizacji partnerskich: organizacja pozarządowa "Krajczaros" (Szekesfehervar, Węgry); organizacja pzarządowa “Valka.cz” (Praga, Czechy); stowarzyszenie “Crux Galiciae” (Gorlice, Polska); Klub Vojenskej Historii “Beskydy” (Humenné, Słowacja). Na spotkaniu partnerzy zaprezentowali profil swojej organizacji, dotychczasowe działania i plany na przyszłość.
Wspólna dyskusja wytyczyła plan współpracy organizacji w projekcie i pozwoliła zaplanować działania na kilku płaszczyznach.

"Marsz Pamięci w Stebniku i okolicy"

W dniu 13 i 14 sierpnia 2010 roku w miejscowości Stebnik na Słowacji odbyła się impreza upamiętniająca tragiczne wydarzenia z 1914 i 1915 roku w jej okolicy. Na zorganizowanej przez Klub Vojenskej Historie Beskydy z Humennego oraz władze wsi Stebnik imprezie gościła delegacja naszego Stowarzyszenia w osobach M. Łopaty, R. Kozłowskiego i K. Ruszały. Wydarzenie to miało charakter międzynarodowy – gośćmi KVH Beskydy byli także członkowie i przedstawiciele następujących podmiotów:

- Wojskowego Archiwum Historycznego z Bratysławy i Svidnika na Słowacji,

- Klubu Historii Militarnej Tatranci ze Słowacji,

- portalu internetowego valka.cz,

- parafii prawosławnej w Osadnem na Słowacji,

- Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej 195 Orowajskiego Pułku Piechoty z Rosji,

- Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej 194 Troicko- Sergiejewskiego Pułku Piechoty z Rosji,

- Klubu Miłośników ppłk. K.Vašátky z Czech,

- Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej 33 Czechosłowackiego Pułku Strzelców Doss Alto z Czech,

- Stowarzyszenia Wojennych Miejsc Pamięci z Czech,

- Ministerstwa Obrony Republiki Czeskiej,

- Taurydzkiego Centrum Historii Militarnej z Ukrainy,

- Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej 46 Dnieperskiego Pułku Piechoty z Ukrainy,

- Austriackiego Czarnego Krzyża.

Wydarzenie to organizatorzy podzielili na 4 zasadnicze człony. W pierwszym dniu imprezy uczestnicy imprezy przeszli w uroczystym pochodzie przez Bardejów i Bardejowskie Kupele. Grupy rekonstrukcyjne ubrane w mundury stanowiły dużą atrakcję dla mieszkańców tych miejscowości. W Zborowie, przy pomniku Czeskiej drużyny w Zborowie odbył się apel poległych. Ponadto w tym samym dniu odbyła się sesja naukowa pt.: „I Wojna Światowa w północnowschodniej Słowacji”, podczas której międzi innymi prelegentami Kamil Ruszała wygłosił referat "Organizacja "Ogólnego Dnia Grobów Bohaterów w Austrii" (1917 i 1918 r.). Do problematyki opieki nad cmentarzami wojennymi w monarchii Austro-Węgierskiej podczas Wielkiej Wojny".
Natomiast w sobotę, 14 sierpnia, uczestnicy wydarzenia wyruszyli pieszo w kierunku polskiej granicy, odwiedzając miejsca związane z działaniami I wojny światowej w pobliżu miejscowości Stebnik. Mimo upału uczestnicy pokonali około 20 km. Zwieńczeniem tego dnia była grekokatolicka i prawosławna msza poświęcająca cmentarz wojskowy w Stebniku, zrekonstruowany przez Klub Vojenskej Historie Beskydy z Humennego oraz władze Stebnika.

Serdecznie dziękujemy KVH Beskydy za zaproszenie do udziału w tym wydarzeniu.

Zobacz informację o imprezie na stronie KVH Beskydy, klikając tutaj.

Znaki Pamięci IV - w 95 rocznicę Bitwy Gorlickiej

1 maja 2010 w Domu Polsko - Słowackim im. Dušana Jurkoviča w Gorlicach odbyła się IV konferencja Znaki Pamięci zorganizowana przez nasze stowarzyszenie , współfinansowana ze środków Urzędu Miasta Gorlice. O godzinie 10:00 konferencję otworzyli gospodarz Domu Polsko-Słowackiego p. Krzysztof Szadkowski wraz z prezesem Crux Galiciae Mirosławem Łopatą. Powitali oni gości - Burmistrza p. Kazimierza Sterkowicza, Konsula Generalnego Republiki Słowackiej p. Marka Lisánskyego oraz przedstawicieli władz samorządumiejskiego i powiatowego. Jednocześnie otwarto wystawę "Polegli na Polu Chwały" prezentującej sylwetki i portrety żołnierzy poległych i pochowanych na zachodniogalicyjskich cmentarzach.

W I bloku odczytów poświęconym projektantom zachodniogalicyjskich cmentarzy wojskowych p. dr Katarzyna Chrudzimska - Uhera wygłosiła wykład pt. "O dylematach Polaka, artysty i rzeźbiarza. Jan Szczepkowski - projektant cmentarzy I wojny w Galicji". Uczestnicy konferencji zostali zapoznani ze stosunkowo nieznanym etapem twórczości Jana Szczepkowskiego, znanego polskiego artysty, któryzaprojektował wiele pięknych cmentarzy wojennych w pobliżu Gorlic. Następnie pp dr Jan Schubert i Agnieszka Partridge zaprezentowali swoje badania w prelekcji pt. "Mniej znana twórczość architektoniczna Hansa Mayra (1877-1918)". Przed I wojną światową Hans Mayr projektował wiele budynków w Wiedniu i okolicach a jego praca wpłynęła też pośrednio na jego działalność jako projektanta cmentarzy wojennych.

Po przerwie na kawę oraz zwiedzanie wystawy "Polegli na Polu Chwały" rozpoczął się drugi blok odczytów. Jako pierwszy dr Jerzy Pałosz, który zaprezentował wykład pt. "Cmentarze wojenne z I wojny światowej w Północnej Małopolsce. Studium destrukcji przestrzeni pamięci", w którym przedstawił jak od dziesiątek lat zaniedbanie cmentarzy wojennych na północ od Krakowa zaskutkowało ich zniszczeniem i zaginięciem pamięci o pochówku dziesiątek tysięcy żołnierzy walczących w I wojnie światowej. Następnie dr Jarosław Centek przedstawił wykład pt. "1 Dywizja Piechoty Gwardii w przełamaniu pod Gorlicami", pokazując zakres działania tej jednostki oraz przebieg walk w terenie a także współcześnie zachowane ślady terenowe z epoki. Jako ostatni p. Andrzej Ćmiech, znany gorlicki historyk i regionalista zaprezentował "Zniszczenia Gorlic podczas Bitwy Gorlickiej i powojenny trud odbudowy". W wykładzie pokazał jak bardzo ucierpiały Gorlice w trakcie bitwy i na ile lat zahamowany został rozwój gospodarczy i przestrzenny Gorlic. Po wystąpieniu p. Burmistrza Kazimierza Sterkowicza i dyskusji, konferencję zamknął Mirosław Łopata, prezes Crux Galiciae.

Konkurs Historyczny Gorlice 1915

Celem uczczenia 95 rocznicy Bitwy pod Gorlicami oraz zachęcenia młodzieży do interesowania się cmentarzami wojskowymi oraz historią naszego regionu stowarzyszenie Crux Galiciae oraz Grupa Rekonstrukcji Historycznej Gorlice 1915 we współpracy z I LO im. M. Kromera w Gorlicach zorganizowali Konkurs Historyczny Gorlice 1915. Konkurs, adresowany do uczniów szkół średnich powiatu gorlickiego i gimnazjów gminy Miasta Gorlice, odbył się 30 kwietnia 2010 w I LO im. M. Kromera w Gorlicach.
Patronat nad konkursem objął Starosta Powiatu Gorlickiego p. Mirosław Wędrychowicz oraz Burmistrz Miasta Gorlice p. Kazimierz Sterkowicz, którzy ufundowali nagrody dla uczestników.
W kategorii szkół średnich I miejsce zajęła Magdalena Błażewicz, ZSO w Bieczu, II miejsce Kamil Sendecki, ZSO Bobowa i III miejsce Mateusz Zabawa, ZSO w Bieczu. W kategorii gimnazjów I miejsce zajął Damian Jurczak, MZS nr 6, II miejsce Kamil Pietrucha, MZS nr 6 oraz III miejsce ex aequo Anna Dziubyna, MZS nr5, Szymon Brach, MZS nr 6.
Zwycięzcom i ich opiekunom serdecznie gratulujemy głębokiej wiedzy historycznej związanej z naszym regionem.

Wystawa "Polegli na Polu Chwały" eksponowana była w Domu Polsko-Słowackim w Gorlicach, w dniach 6 kwietnia- 1 maja 2010. Prezentowała ona materiały archiwalne z kolekcji Roberta Kozłowskiego, członka Crux Galiciae. Osoby odwiedzające wystawę miały możliwość obejrzeć zdjęcia i informacje o żołnierzach, których życie zakończyła I Wojna Światowa, i którzy pochowani są na cmentarzach Zachodniej Galicji. Wystawę dofinansował Urząd Miasta Gorlice, i była ona częścią obchodów 95 rocznicy Bitwy Pod Gorlicami.

W dniu 15 stycznia 2010 roku dzięki uprzejmości Burmistrza Miasta Bochni oraz Bocheńskiego Towarzystwa Historii Militarnej sekcji Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej kolega Radosław Olesiński wygłosił wykład na temat "I Wojna Światowa na Ziemi Bocheńskiej" w Domu Bochniaków.

W trakcie swojego wykładu skupił się na działaniach wojennych prowadzonych na terenie Ziemii Bocheńskiej.
Wspomniał również o pewnych ciekawostkach związanych z cmentarzami IX Okręgu Cmentarnego. Trochę wbrew tytułowi kolega Radosław skupił się na działaniach bezpośrednio poprzedzających operację limanowsko-łapanowską - ze szczególnym uwzględnieniem ofensywnych wystąpień XI Lwowskiego Korpusu Gen. Frantiska Ljubićića, które poprzedzały próbę obrony linii rzeki Raby. Okazuje się, że cmentarze w Charzewicach i w okolicach Szczepanowa, Przyborowa i Jadownik oraz Brzeska związane są z atakiem wojsk austro-węgierskich na XXV Korpus rosyjski. Dzięki uprzejmości kol. dr Jarosława Centka - nasz kolega mógł zapoznać zebranych pokrótce z historią walk jednego z pułków 47 Pruskiej Rezerwowej Dywizji Piechoty pod Żegociną. Zaprezentował też kolekcję swoich zdjęć i pocztówek związanych z cmentarzami. Na koniec wykładu wywiązała się ciekawa dyskusja na tematy związane z wykładem i działalnością stowarzyszenia.

Rok 2009

Znaki Pamięci III

24 października 2009 r. w Sali konferencyjnej Domu Polsko – Słowackiego im. Dušana Jurkoviča odbyła się konferencja „Znaki Pamięci III – śladami I wojny światowej” zorganizowana przez stowarzyszenie CRUX GALICIAE. Rozpoczęcie konferencji połączono z otwarciem wystawy fotografii przedstawiających cmentarze wojenne głównie z powiatu gorlickiego i tarnowskiego. Otwarcia imprezy o godz. 10.00 i powitania zgromadzonych gości a także przedstawicieli władz Miasta i Powiatu w osobach Burmistrza Kazimierza Sterkowicza i Wicestarosty Karola Górskiego oraz Radnych Rady Miasta w imieniu CRUX GALICIAE i Domu Polsko Słowackiego dokonali Mirosław Łopata – prezes Stowarzyszenia i Krzysztof Szadkowski, gospodarz obiektu.

Prelekcje odbyły się w dwu blokach tematycznych. Pierwszy blok rozpoczął wykład dr inż. arch. Jana Schuberta z Krakowa, wykładowcy w Katedrze Historii Architektury, Urbanistyki i Sztuki Powszechnej Politechniki Krakowskiej zatytułowany „Informacja o powstaniu i działaniu przemyskiej Inspekcji Grobów Żołnierskich w latach 1915-1918”. Z tej bogato ilustrowanej mapami i fotografiami prelekcji zebrani mogli poznać odpowiedź na dawno i powszechnie nurtujące miłośników zachodnio-galicyjskich cmentarzy wojennych pytanie: „Co było dalej na wschód ?” to znaczy jak władze austro- węgierskie poradziły sobie z problemem pochówków żołnierzy na terenach tzw. Galicji Środkowej. J. Schubert oparł swoje wystąpienie o materiały archiwalne które zgromadził podczas kwerend w Kriegsarchiv w Wiedniu i archiwach lwowskich. Kolejny odczyt Agnieszki Partridge, historyka sztuki i dziennikarki TVP Kraków zatytułowany „Działalność Heinricha Karla Scholza w Kriegsgreaberabteilung Krakau w latach 1916-1918 w świetle jego twórczości rzeźbiarskiej” dotyczył przedstawienia i porównania dokonań tego artysty w VI tarnowskim okręgu cmentarnym z jego późniejszą, praktycznie dotąd w Polsce nieznaną działalnością twórczą. Następnie z odczytem zatytułowanym :”Źródła i szkice do historii cmentarzy wojennych w Gorlicach i okolicy” wystąpił Kamil Ruszała z Jasła, student historii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W odczycie, bogato ilustrowanym materiałami archiwalnymi przybliżył zgromadzonym problematykę opieki władz samorządowych i państwowych nad miejscami spoczynku żołnierzy w okresie od wybuchu I wojny światowej do końca dwudziestolecia międzywojennego. Ostatni odczyt zatytułowany „Studium powiązań widokowych cmentarzy z I wojny światowej na przykładzie obiektów zlokalizowanych w Dolinie Sękówki” należał do dr inż. arch. Urszuli Forczek- Brataniec, rodem z Gorlic na stałe związanej z Krakowem, wykładowcy w Zakładzie Otwartego Krajobrazu i Budowli Inżynierskich Politechniki Krakowskiej. W bogato ilustrowanym slajdami i mapami wystąpieniu autorka przedstawiła znaczenia cmentarzy w krajobrazie a także wskazała zagrożenia i sposoby ochrony wartości krajobrazowych tych obiektów. Blok zakończyło niezaplanowane wystąpienie dr inż. arch. Krzysztofa Wielgusa, wykładowcy na Politechnice Krakowskiej i jednego z największych znawców galicyjskiej architektury militarnej w którym wyjaśniając znaczenie materialnego i pozamaterialnego dziedzictwa jakie pozostawiła nam I wojna światowa zaapelował o pamięć i właściwą ochronę tejże spuścizny.

Drugi blok rozpoczął odczyt dr Jarosława Centka, wykładowcy z Zakładu Historii Wojskowej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu zatytułowany "Szturm pruskiej gwardii na Staszkówkę 2 maja 1915 r.". W wystąpieniu, oprócz szczegółowego omówienia składu, uwarunkowań logistycznych i wreszcie samych działań jednostki 2 maja 1915 r. autor wyjaśnił min. zagadkową sprawę pól minowych położonych przed pozycjami wyznaczonym tej formacji do zdobycia. Kolejny odczyt przedstawiony przez Pawła Kukurowskiego, wrocławianina, historyka i doktoranta Uniwersytetu Wrocławskiego zatytułowany „Wrocławianie pod Gorlicami. Działania niemieckiej 82 Rezerwowej Dywizji Piechoty w dniach 2-6 V 1915 r.” dotyczył szczegółowego przedstawienia działań żołnierzy tej jednostki w zdobywaniu kolejno: gorlickiego cmentarza parafialnego, kirkutu i Góry Cmentarnej, Zagórzan, wzgórza Wilczak przed Bieczem oraz kolejnych umocnień rosyjskich położonych dalej na wschód. Następne dwa referaty dla zachowania równowagi pomiędzy przedstawieniem działań niemieckich i austro-węgierskich poświęcono kolejno: działaniom bojowym 12 „krakowskiej” Dywizji Piechoty oraz austro-węgierskiej sztuce fortyfikacji polowej. W wykładzie zatytułowanym „Działania 12 „Krakowskiej” Dywizji Piechoty od 28 lipca 1914 r. do 2 maja 1915 r.” Wacław Szczepanik , historyk i doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim przedstawił mało znany szlak bojowy tej jednostki w której między innymi służyli przodkowie gorliczan od wybuchu wojny do Bitwy Gorlickiej bogato ilustrując prelekcję mapami a także przybliżył zebranym wiele szczegółowych informacji dotyczących polskiego charakteru tej jednostki oraz jej wyższych dowódców. Ostatni wykład konferencji „Austro - węgierskie umocnienia polowe w Galicji i Królestwie Polskim w I wojnie światowej” wygłoszony przez Marcina Mikulskiego, historyka z Krakowa, doktoranta na Uniwersytecie Jagiellońskim dotyczący polowej sztuki fortyfikacyjnej bardzo przystępnie zilustrowany fotografiami i szkicami archiwalnymi zaspokoił ciekawość tej części publiczności która natykała się na relikty tychże umocnień w Beskidzie Niskim nie wiedząc z czym w istocie ma do czynienia.

Wystawa zdjęć

Konferencji towarzyszy prezentowana do 28 listopada b.r. wystawa zdjęć przedstawiających ponad 30 cmentarzy wojennych, zgrupowanych po trzy dla każdego cmentarza według specjalnego klucza. Pierwszy z serii fotogramów ukazuje wygląd cmentarza bezpośrednio po budowie najczęściej w doskonałym stanie technicznym. Bardzo dobra jest również na ogół jakość tej fotografii. Drugi fotogram przedstawia cmentarz w apogeum jego zniszczenia najczęściej przypadającym w latach 70-90 tych ubiegłego wieku i tak jak tragiczny jest stan techniczny przedstawionych obiektów tak też nienajlepsza jest jakość fotografii wykonywanych na słabym sprzęcie i z trudem zdobywanych radzieckich lub enerdowskich materiałach. Trzeci z serii fotogramów, kolorowy i wykonany techniką cyfrową przedstawia każdy z obiektów współcześnie – część po remontach a część jeszcze oczekującą na swoją kolejkę. Kolorowe ujęcia nie są jednakże tak optymistyczne jakby się z daleka wydawało. Na kilku bowiem fotografiach współcześnie wykonanych wyremontowanym cmentarzom trudno dopatrzeć się elementów widocznych na pierwszym zdjęciu z serii... Zdjęcia prezentowane na wystawie pochodzą z archiwum CRUX GALICIAE oraz prywatnych zbiorów panów Janusza Lewka i Tadeusza Sypka.

„Wieczór Pamięci” w Muzeum im. Stanisława Fishera w Bochni.

W czwartek (29 stycznia 2009 roku) w bocheńskim muzeum im. Stanisława Fishera w ramach „Wieczoru Pamięci” odbyło się spotkanie poświęcone cmentarzom z I wojny światowej w Galicji, którego organizacją zajął się członek stowarzyszenia „Crux Galiciae” Radosław Olesiński.
Spotkanie rozpoczął krótkim wstępem Pan Jan Flasza – dyrektor Muzeum w Bochni, po czym wygłosił swoja prelekcję Kamil Ruszała pt.: „Zachodniogalicyjskie cmentarze na pocztówkach wydanych przez Oddział Grobownictwa Wojennego w Krakowie” Poruszała ona temat, który autor prezentował na konferencji „Znaki Pamięci I” w Gorlicach (październik 2007 r.), jednak uzupełniona została kilkoma ciekawymi, nieznanymi dotychczas faktami dotyczącymi druku pocztówek.
Po odczycie Radosław Olesiński i Kamil Ruszała zaprezentowali publiczności i wyrazili krótką recenzję wybranej literatury dotyczącej cmentarzy z okresu I wojny światowej oraz działań wojennych.
Przybyli goście mieli możliwość obejrzenia wystawy fotografii archiwalnych, przedstawiających wybrane galicyjskie cmentarze wojenne, która pod koniec ubiegłego roku prezentowana była w Domu Polsko-Słowackim w Gorlicach.
Promowana była również publikacja z materiałami z sympozjum „Znaki Pamięci I” zorganizowanego w Gorlicach jesienią 2007 r.
Spotkanie cieszyło się ogromną popularnością, dzięki czemu po referacie i w trakcie zwiedzania wystawy trwały liczne dyskusje nad cmentarzami wojennymi. Dyrektor bocheńskiego muzeum Pan Jan Flasza wyraził nadzieję na dalszą współpracę w przygotowywaniu podobnych spotkań. Warto podkreślić, iż tego typu spotkania w Bochni trwają od 1983 roku, dzięki czemu muzeum otrzymało prestiżową nagrodę III miejsca Wydarzenie Muzealne Roku „Sybilla 2000”.

Galeria zdjęć:

Odwiedź stronę Muzeum im. Stanisława Fishera w Bochni
Zobacz komunikat o spotkaniu na stronie www.ziemiabochenska.pl
Zobacz komunikat o spotkaniu na stronie www.czasbocheński.pl
Zobacz komunikat o spotkaniu na stronie www.mojabochnia.pl

Rok 2008

Spotkanie w Cieklinie pt.: "Cmentarze wojenne na terenie gminy Dębowiec. Historia i dzień dzisiejszy..."

17 grudnia br. w Ośrodku Kultury w Cieklinie odbyło się spotkanie poświęcone cmentarzom z I wojny światowej zlokalizowanym na terenie gminy Dębowiec. W spotkaniu brali udział przedstawiciele władz samorządowych z Urzędu Gminy w Dębowcu, radni gminy oraz przedstawiciele Starostwa Powiatowego w Jaśle. Podczas spotkania miała miejsce prelekcja prowadzona przez Kamila Ruszałę. Przedstawiała ona historię i dzień dzisiejszy cmentarzy wojennych na terenie gminy. Na posiedzeniu Kamil Ruszała przedstawił kwestię remontów cmentarzy wojennych prowadzonych przez UG Dębowiec, ze zwróceniem uwagi na niedociągnięcia spowodowane podczas dotychczasowych prac w świetle materiałów historycznych (np.: remont wejścia na cmentarz wojenny nr 11 w Woli Cieklińskiej, kaplicę na cmentarzu nr 14 w Cieklinie, pierwotny zarys cmentarza nr 18 w Dębowcu) oraz krytyczny stan niektórych miejsc spoczynku Poległych (np.: cmentarz wojenny nr 10 w Woli Cieklińskiej czy też najwyżej położoną kwaterę żołnierzy z armii niemieckiej na cmentarzu nr 14). Rozważano kwestie wykorzystania cmentarzy wojennych na terenie gminy jako atrakcji turystycznych oraz oznakowania obiektów w powiecie jasielskim.

Wystawa fotografii archiwalnych cmentarzy wojennych z okresu I wojny światowej w Galicji

Od 18 października do 2 listopada br. w Domu Polsko-Słowackim im. Dušana Jurkoviča w Gorlicach eksponowana była wystawa fotografii archiwalnych, na ktorej przedstawiono unikatowe ujęcia grobów i cmentarzy wojennych oraz pozostałości po działaniach I wojny światowej w Galicji. Wystawa liczyła ponad 70 wybranych fotografii i cieszyła się dużą popularnością nie tylko wśród mieszkańców Gorlic. Ekspozycja była dofinansowana przez Urząd Miasta w Gorlicach i towarzyszyła międzynarodowej konferencji "Znaki Pamięci II" (25 października 2008).

Galeria zdjęć:

Konferencja „Znaki pamięci II” (październik 2008)

25 października 2008 r. z inicjatywy Stowarzyszenia „CRUX GALICIAE” przy współpracy Domu Polsko-Słowackiego im. Dusana Jurkovica w Gorlicach zorganizowana została międzynarodowa konferencja „Znaki Pamięci II”. Impreza, która odbyła się na sali konferencyjnej Domu Polsko-Słowackiego w Gorlicach, współfinansowana była przez Urząd Miasta w Gorlicach, co pozwoliło przygotować ją na większą skalę: z organizacją towarzyszącej jej wystawy zdjęć archiwalnych, przedstawiających wybrane groby i cmentarze wojenne w Galicji Zachodniej oraz pozostałości po bitwie gorlickiej, a także zaprosić na odczyty prelegentów spoza granic Polski.

Spotkanie rozpoczął dyrektor Gorlickiego Centrum Kultury Adam Nowak, a następnie kierownik domu Polsko-Słowackiego Krzysztof Szadkowski. Konferencję prowadził Mirosław Łopata – członek Stowarzyszenia „CRUX GALICIAE”.
Pierwszy referat Pawła Kukurowskiego – historyka z Wrocławia – pt.: „Udział 11 bawarskiej Dywizji Piechoty w walkach w Beskidzie Niskim w 1915 r." dotyczył zaangażowania tytułowej dywizji w walki podczas I wojny światowej w Beskidzie Niskim. Prelegent w interesujący sposób przedstawił działalność tej części armii niemieckiej w operacji gorlickiej, z wykorzystaniem szczegółowych map przedstawiających położenie dywizji.
Drugi odczyt zaprezentowany przez Piotra Ormana – przewodnika jurajskiego, autora publikacji poświęconych cmentarzom wojennym na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej – pt.: „Jurajskie cmentarze Wielkiej Wojny" zawierał informacje o działaniach z okresu I wojny światowej w tamtej okolicy oraz ich pozostałościach terenowych – cmentarzach wojennych. Odczyt ten pozwolił audytorium porównać zachodniogalicyjskie cmentarze wojenne z obiektami jurajskimi.
Kolejny odczyt Martina Drobňáka – studenta historii z Humennégo na Słowacji – nosił tytuł: „Bojové operácie prvej svetovej vojny v jeseni 1914 až jari 1915 na území Slovenska”. Autor zaprezentował działania wojenne podczas I wojny światowej od końca 1914 do 1915 roku na północnej Słowacji. Odczyt wsparty był mapkami ruchów wojsk walczących oraz wieloma fotografiami archiwalnymi z epoki.
W przerwie, która nastąpiła po odczycie Pana Drobňáka, przybyli goście mieli okazję obejrzeć wystawę fotografii archiwalnych eksponowane w budynku Domu Polsko-Słowackiego.
Po przerwie rozpoczął się drugi blok odczytów, który rozpoczął historyk z Humennégo Radoslav Turik, pt.: "Vojnově cintoriny z prvej svetovej vojny na severovychodnom Slovensku so zretelom na okres Medzilaborce”. Wykład dotyczył przedstawienia stanu wielu cmentarzy w Regionie Medzilaborce na Słowacji, gdzie znajduje się przeszło 40 obiektów z liczbą około 15 tysięcy Poległych. Była to kolejna okazja do zapoznania się ze stanem i historią cmentarzy wojennych poza byłą Galicją zachodnią.
Kolejny wykład przedstawiony przez Kamila Ruszałę – najmłodszego z prelegentów – nosił tytuł: „Trzy cmentarze z okresu I wojny światowej w Jaśle” i omawiał m.in. historię, rzeczywisty stan zachowania oraz stan badań nad tytułowymi obiektami. Został on podsumowany krótkim apelem o zainteresowanie się pamiątkami po I wojnie światowej w Jaśle.
Nieobecny na konferencji z powodu choroby Sławomir Błażewicz – kustosz Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie – przygotował na konferencję odczyt pt.: „Rosyjska obrona Gorlic w dniu 2 maja 1915 roku". Został on odczytany przez prowadzącego spotkanie Mirosława Łopatę.
Wykłady zamknął referat Macieja Dziedziaka – prezesa „CRUX GALICIAE” – pt.: „Cmentarze z I wojny światowej w Galicji w okresie 1918-1945". Materiał zawierał wiele niepublikowanych dotychczas informacji z zakresu opieki nad obiektami w omawianym okresie. Prelegent ukazał także ciekawe wątki niektórych obiektów dotyczące ekshumacji, likwidacji bądź próby likwidacji cmentarzy.

Po odczytac